VELTUSKATTUR – VIRÐISAUKASKATTUR (DÆMI UM HVERNIG SKATTALÆKKUN GETUR ORÐIÐ AÐ TEKJUAUKA FYRIR RÍKISSJÓÐ)

Ég var búinn að segja það að ég ætlaði að útskýra muninn á VIRÐISAUKASKATTINUM og VELTUSKATTI og um leið að sýna fram á ávinning þess að taka upp VELTUSKATT í stað VIRÐISAUKASKATT.   Þessi samantekt mín byggist að mestu leyti á greinum sem ég hef áður birt um þetta  efni og ekki ólíklegt að mönnum finnist þeir hafi lesið þetta áður. 

Um miðjan sjötta áratuginn var nokkuð mikil vakning hjá Íslenskum stjórnvöldum þess efnis að ganga í ESB  (þá EBE).   Þáttur í þessu var að Ísland varð, að kröfu ESB að taka upp virðisaukaskatt (en það átti að vera samræmt í öllum ESB-ríkjunum).  Hver sem  ástæðan var þá létu stjórnvöld fara fram „úttekt á fýsileika þess að tekinn yrði upp virðisaukaskattur á Íslandi“.  Úttektina gerði Jón Sigurðsson, sem síðar varð Efnahagsráðherra á vegum Alþýðuflokksins og enn síðar Seðlabankastjóri, skilaði hann svo þessari skýrslu af sér árið 1971.  Þrátt fyrir að margar skýrslur væru unnar og mörg álit skrifuð um virðisaukaskatt, þá var hann ekki innleiddur  hér á landi fyrr en árið 1990 (reyndar átti að taka upp virðisaukaskatt með lögum árið 1989, en einhverra hluta vegna var því frestað til 1 janúar 1990)  Nú hefur virðisaukaskattskerfið verið við lýði í 34 ár og komin reynsla á að það er MEINGALLAÐ, MJÖG DÝRT Í REKSTRI, AFSKAPLEGA FLÓKIÐ og UNDANÞÁGUR  Í ÞVÍ ERU MJÖG MARGAR.  Þarna er eingöngu „tæpt“ á helstu ágöllum á virðisaukaskattskerfinu að taka fyrir alla gala og „kosti“ virðisaukaskattskerfisins, væri efni í heila bók auk þess að æra óstöðugan.  En nú eru landsmenn búnir að búa við virðisaukaskattkerfið í rúmlega 34 ár og því er með góðu móti hægt að segja að komin sé allnokkur reynsla af því . Sem dæmi má nefna að þeir sem mest höfðu  sig í frami gagnavart því að virðisaukaskattkerfið yrði tekið upp fullyrtu að söluskattskerfið, sem þá var í gildi og var tekið upp  árið 1960,  „VÆRI ORÐIÐ GAMALT OG ÚR SÉR GENGIГ  þessi orð voru  látin falla árið 1984. En er þá ekki kominn tími til að endurskoða virðisaukaskattkerfið sem er búið að ver við lýði síðan 1990?  En hvað ætti þá að koma í stað virðisaukaskattskerfisins?  Svarið er einfalt, það er VELTUSKATTUR,  þar sem öll fyrirtæki landsins greiddu ákveðna prósentu af veltu fyrirtækisins og væri ENGIN undaþága veitt á því.  Þessi prósenta yrði 6,00% og af því leiddi að tekjuauki ríkisins yrðu, miðað við gögn sem ég hef undir höndum milli 60 – 80 milljarðar ári.   Ástæða þess að ég valdi þessa prósentutölu var sú að ríkissjóður er algjörlega tómur og þarf á auknum tekjum að halda, en ef tekjur ríkisins ættu að verða óbreyttar frá því sem þær eru í dag ætti veltuskattsprósentan að vera rétt rúmlega 4,50%.  Á þessu sést hversu gífurlega miklu munar um hvert prósentustig.

 

VIRÐISAUKASKATTUR – VELTUSKATTUR  ÚRBÆTUR

Virðisaukaskattur skiptist í útskatt og innskatt.  Útskattur er sá skattur sem er greiddur af tekjum sem viðkomandi greiðir af þeim tekjum sem hann hefur af starfsemi sinni. En innskattur er það sem viðkomandi fær endurgreitt af hráefniskaupum og öðrum kostnaði sem fellur til vegna starfseminnar.   Hér á landi er virðisaukaskatturinn í tveimur þrepum annars vegar 24% og hins vegar 11%, það fer eftir starfsemi viðkomandi fyrirtækis í hvoru virðisaukaskattsþrepinu fyrirtækið lendir.  Það fyrirtæki sem er með allar sínar tekjur í 11% þrepinu en hráefniskostnaði og annan rekstrarkostnað í 24% þrepinu, lendir undantekningalaust í því að innskatturinn verður hærri en útskatturinn, það er að segja að fyrirtækið fær endurgreiddan virðisaukaskatt og þá skiptir engu máli hvort hagnaður er af rekstrinum eða ekki.  Og svo greiða fyrirtæki sem selja framleiðslu sína erlendis ekki virðisaukaskatt en þau fá greiddan innskatt af hráefniskostnaði sínum og öðrum rekstrarkostnaði, til dæmis fékk stóriðjan í landinu endurgreiddan VSK 56,573 milljarða á virði ársins 2011,  á núvirði, reiknað í byrjun febrúar 2023,  105,732 milljarðar.  Veltuskattur er, eins og nafnið gefur til kynna, skattur sem er lagður á sem hlutfall af veltu (verð x magn).   Einungis er sá skattur í einu þrepi og engar undanþágur eru, þetta gerir það að verkum að eftirlit er fremur einfalt og þar af leiðandi er minni hætta á að kerfið verði misnotað.  Eins og áður hefur komið fram, þá er munurinn á að  reka þessi  tvö kerfi alveg gríðarlegur og kannski vegna þess má reikna með að gífurleg andstaða verði við að leggja virðisaukakerfið niður og taka upp veltuskatt, því það er nokkuð ljóst að starfsmönnum við eftirlit myndi fækka nokkuð mikið, svo er það mjög viðkvæmt vegna þess að VSK er eitt af skilyrðunum fyrir ESB aðild og eitt af grunnskilyrðum fyrir EES samningnum.  En sjái stjórnvöld að ekki sé grundvöllur fyrir því að leggja VSK niður og taka upp veltuskatt, þá verður að gera breytingu virðisaukaskattlögunum og setja í LÖG að ekkert fyrirtæki eða einstaklingur fái meira  greitt úr virðisaukakattkerfinu enn  hann hafi greitt i það.  Það gefur auga leið að þegar skattþrepin í virðisaukaskattinum eru þrjú eins og er hér á landi (0% skatturinn er líka þrep, þá er 11% þrep og síðast er 24% þrep).  Það er ekki bara stóriðjan sem fær endurgreiddan VSK (þótt vissulega fái hún mest), útgerðin fær nokkuð mikið, ferðaþjónustan er mjög stórtæk og svo er bókaútgáfa með nokkuð mikið.  Það er nokkuð augljóst að fyrirtæki sem eru með sínar tekjur í 11% og kostnaðinn í 24%, fær verulega endurgreidd úr VSK kerfinu og ég tala nú ekki um þá sem hafa tekjur sínar í 0%.  EN TIL ÞESS AÐ FÁ SVIPAÐAR TEKJUR OG TEKJUAUKA ÚT ÚR VSK KERFINU OG AÐ VERA MEÐ VELTUSKATT ÞYRFTI AÐ VERA MEÐ EITT VIRÐISAUKASKATTSÞREP AР UPPHÆÐ 11%.   EN  YRÐI VSK ENN OFANÁ YRÐI AÐ FÆKKA UNDANÞÁGUM Í VSK KERFINU VERULEGA MIKIÐ OG ÞAR MEÐ AÐ EINFALDA ÞAÐ MIKIÐ.

ÞEGAR KOMIÐ ER Í LJÓS AÐ SAMNINGURINN UM EES ER FARINN AÐ VALDA LANDINU VERULEGUM  FJÁRHAGSLEGUM  SKAÐA AUK ALLS ANNAR SKAÐA SEM HANN ER FARINN AÐ VALDA ÞÁ ER TÍMI TIL ALVARLEGRAR ENDURSKOÐUNAR OG JAFNVEL AÐ SEGJA SAMNINGNUM UPP.  AF ÞESSU TILEFNI ER RÉTT AÐ RIFJA ÞAÐ UPP AÐ KANADA GERÐI TVÍHLIÐA SAMNING VIÐ ESB, SEM VAR MUN HAGKVÆMARI FYRIR ÞÁ EN EES SAMNINGURINN ER OKKUR OG Í OFANÁLAG ÞURFA KANADAMENN EKKI AÐ TAKA UPP NEINAR ESB REGLUGERÐIR.  EN YRÐI ÞETTA NIÐURSTAÐAN ÞÝÐIR ÞAÐ UPPSÖGN EES SAMNINGSINS ÞVÍ FORSENDAN FYRIR ÞVÍ AÐ ÍSLENDINGAR TÓKU UPP VIRÐISAUKASKATT Á SÍNUM TÍMA VAR AÐ UM VAR AÐ RÆÐA AÐ ÖLL AÐILDARRÍKI OG ÞAR AF LEIÐANDI UMSÓKNARRÍKI ESB SKYLDU HAFA TEKIÐ UPP SAMRÆMT VIRÐISAUKASKATTSKERFI....

Athugasemdir

[Tómas Ibsen Halldórsson, 25.10.2024 kl. 13:52]

Heill og sæll Jóhann.

Þessar upplýsingar eru afar athyglisverðar. Ég held að stjórnmálaflokkar ættu að skoða þetta upp hjá sér og ganga úr skugga um þessar að breyta VSK í Veltuskatt. Það kæmi sér ekki illa fyrir ríkið að breyta þessu og einfalda skattstofninn enn frekar.

[Jóhann Elíasson, 25.10.2024 kl. 16:40]

Þeir eru nú ekki margir sem hreinlega myndu ÞORA að skoða þetta af einhverri alvöru.  Þeir einu sem mér dettur í hug eru Anar Þór Jónsson og félagar, þeir eru þeir einu sem ég held að myndu viðurkenna að þetta gæti verið frábært fyrir efnahaginn og líka ef það væri skoðað af alvöru hefði þetta þau áhrif að verðbólgan myndi snarlækka.  Ef rétt væri að farið og eftirlit yrði að fylgja með......

[Magnús Sigurðsson, 25.10.2024 kl. 17:58]

Þetta hef ég að mestu lesið hjá þér áður Jóhann, -en ekki er það síðra fyrir það. 

Þú ert þarna að hreifa máli sem flestir ættu að setja sig inn í, -í það  minnsta íhuga.

Gamla aflagða aðstöðugjald sveitafélaganna, sem var lagt niður um 1990 og þess í stað kom til hlutdeild í vsk og jöfnunarsjóður, hefur gert það að  verkum að sveitarfélögin hafa svo til engan hvata til að örva atvinnustarfsemi. Þetta hefur gert það að verkum að þau eru þurfalingar ríkisins sem er fyrir löngu orðið þurfalingur fjárfesta. 

[Jóhann Elíasson, 25.10.2024 kl. 21:48]

Jú rétt er það Magnús og ég varaði við í byrjun textans.  Þetta kennir mér líka að vera ekkert að tína svona drasl upp og endurvinna það hefur enginn áhuga á þessu og það er bara tímaeyðsla að vera að halda í þetta......

[Magnús Sigurðsson, 26.10.2024 kl. 08:10]

Þetta er jafn-satt fyrir það Jóhann, -en á meðan gullfiskunum er gefið í snjallvæddan lófann af medíunni mun fáir hafa heilaburði í meira en þriggja sekúndna minni.