ALVÖRU EFNAHAGSUMBÆTUR SEM KÆMU ÖLLUM TIL GÓÐA...........

Núna er verið að tala um alls konar ráðstafanir sem ríkið ætti að grípa til vegna þeirra gífurlegu verðhækkana sem hafa orðið og þá aðallega á matvælum og svo ekki sé talað um hækkanir sem hafa orðið á eldsneyti (eldsneytið er nú eitthvað að lækka lítillega en ansi gengur það nú hægt).  Ekki eru allir sammála um það hverjar þessar aðgerðir ættu að vera en það er alveg á tæru að eitthvað þarf að gera því hækkanir á nauðsynjavöru til heimilanna eru  alveg gengdarlausar en launin hækka ekkert á móti og ofan á allt mælist verðbólgan yfir 10% -stigum.  Flestir benda á hið augljósa, það er að lækka virðisaukaskattinn á matvöru, hreinlætisvöru, eldsneyti og fleiru en það má Fjármálaráðherra ekki heyra nefnt, enda bíta þessar hækkanir lítið sem ekkert á hátekjufólki eins og honum og stjórnmálafólki yfirleitt.  Og hefur helst mátt skilja á stjórnmálafólki að ekki sé enn komin ástæða til aðgerða af hendi stjórnvalda.  Ég veit að það er hægt að grípa til aðgerða, sem bæði lækka útgjöld heimilanna mjög mikið og auka tekjur ríkisins verulega. Einhver hlýtur að spyrja sig að því hvernig það sé hægt að lækka skatta en um leið að auka tekjur ríkisins af skattheimtu?  Svarið er einfalt að leggja niður virðisaukaskattkerfið, sem er bæði flókið og þungt í vöfum og vegna þess hve erfitt er að hafa eftirlit með því er mikil hætta á að það sé misnotað.   Þá er mikið um undanþágur frá virðisaukaskatti í hinum ýmsu atvinnugreinum og vissulega „skekkir“ það samkeppnisstöðu margra fyrirtækja.  En hvað ætti þá að koma í stað virðisaukaskattskerfisins?  Svarið er einfalt, það er veltuskattur,  þar sem öll fyrirtæki landsins greiddu ákveðna prósentu af veltu fyrirtækisins og væri engin undaþága veitt á því.  Þessi prósenta yrði 6,00% og af því leiddi að tekjuauki ríkisins yrðu, miðað við gögn sem ég hef undir höndum milli 60 – 80 milljarðar ári.   Ástæða þess að ég valdi þessa prósentutölu var sú að ríkissjóður er algjörlega tómur og þarf á auknum tekjum að halda, en ef tekjur ríkisins ættu að verða óbreyttar frá því sem þær eru í dag ætti veltuskattsprósentan að vera rétt rúmlega 4,50%.  Á þessu sést hversu gífurlega miklu munar um hvert prósentustig.

 

VIRÐISAUKASKATTUR – VELTUSKATTUR

Virðisaukaskattur skiptist í útskatt og innskatt.  Útskattur er sá skattur sem er greiddur af tekjum sem viðkomandi greiðir af þeim tekjum sem hann hefur af starfsemi sinni. En innskattur er það sem viðkomandi fær endurgreitt af hráefniskaupum og öðrum kostnaði sem fellur til vegna starfseminnar.   Hér á landi er virðisaukaskatturinn í tveimur þrepum annars vegar 24% og hins vegar 11%, það fer eftir starfsemi viðkomandi fyrirtækis í hvoru virðisaukaskattsþrepinu fyrirtækið lendir.  Það fyrirtæki sem er með allar sínar tekjur í 11% þrepinu en hráefniskostnaði og annan rekstrarkostnað í 24% þrepinu, lendir undantekningalaust í því að innskatturinn verður hærri en útskatturinn, það er að segja að fyrirtækið fær endurgreiddan virðisaukaskatt og þá skiptir engu máli hvort hagnaður er af rekstrinum eða ekki.  Og svo greiða fyrirtæki sem selja framleiðslu sína erlendis ekki virðisaukaskatt en þau fá greiddan innskatt af hráefniskostnaði sínum og öðrum rekstrarkostnaði, til dæmis fékk stóriðjan í landinu endurgreiddan VSK 56,573 milljarða á virði ársins 2011,  á núvirði, reiknað í byrjun febrúar 2023,  105,732 milljarðar.  Rétt er að benda á það að um miðja síðustu öld,var það mjög ofarlega á listanum hjá Íslenskum stjórnvöldum að ganga í ESB eða EBE eins og það hét þá og eitt af skilyrðum sem EBE setti var að öll aðildarríkin og væntanleg aðildarríki innleiddu virðisaukaskatt að Evrópskri fyrirmynd og strax árið 1971 skilaði Jón Sigurðsson, sem síðar varð ráðherra Alþýðuflokksins, fyrstu skýrslunni um ávinning þess að innleiddur yrði virðisaukaskattur hér á landi.  Þátt fyrir að margar skýrslur væru unnar og mörg álit skrifuð um virðisaukaskatt, þá var hann ekki innleiddur  hér á landi fyrr en árið 1990, margir höfðu efasemdir um þetta fyrirbæri og nú þegar virðisaukaskatturinn hefur verið við lýði í rúm 30 ár ætti að vera komin þokkaleg reynsla á virkni þessa fyrirbæris.  En þó er ég nokkuð  sannfærður um það að fyrst innleiðing virðisaukaskattsins var að kröfu ESB þá verður ekki hróflað við honum jafnvel  þótt sýnt sé fram á að það væri margfalt hagkvæmara fyrir þjóðfélagið að hann viki.

Veltuskattur er, eins og nafnið gefur til kynna, skattur sem er lagður á sem hlutfall af veltu (verð x magn).   Einungis er sá skattur í einu þrepi og engar undanþágur eru, þetta gerir það að verkum að eftirlit er fremur einfalt og þar af leiðandi er minni hætta á að kerfið verði misnotað.  Eins og áður hefur komið fram, þá er munurinn á að  reka þessi  tvö kerfi alveg gríðarlegur og kannski vegna þess má reikna með að gífurleg andstaða verði við að leggja virðisaukakerfið niður og taka upp veltuskatt, því það er nokkuð ljóst að starfsmönnum við eftirlit myndi fækka nokkuð mikið, svo er það mjög viðkvæmt vegna þess að VSK er eitt af skilyrðunum fyrir ESB aðild og eitt af grunnskilyrðum fyrir EES samningnum.  En sjái stjórnvöld að ekki sé grundvöllur fyrir því að leggja VSK niður og taka upp veltuskatt, þá verður að gera breytingu virðisaukaskattlögunum og setja í LÖG að ekkert fyrirtæki eða einstaklingur fái meir gett úr virðisaukskattkerfinu enn  hann hafi greitt i það.  Það gefur auga leið að þegar skattþrepin í virðisaukaskattinum eru þrjú eins og er hér á landi (0% skatturinn er líka þrep, þá er 11% þrep og síðast er 24% þrep).  Það er ekki bara stóriðjan sem fær endurgreiddan VSK (þótt vissulega fái hún mest), útgerðin fær nokkuð mikið, ferðaþjónustan er mjög stórtæk.  Það er nokkuð augljóst að fyrirtæki sem eru með sínar tekjur í 11% og kostnaðinn í 24%, fær verulega endurgreidd úr VSK kerfinu og ég tala nú ekki um þá sem hafa tekjur sínar í 0%.  EN TIL ÞESS AÐ FÁ SVIPAÐAR TEKJUR OG TEKJUAUKA ÚT ÚR VSK KERFINU OG AÐ VERA MEÐ VELTUSKATT ÞYRFTI AÐ VERA MEÐ EITT VIRÐISAUÐAUKASKATTSÞREP AР UPPHÆÐ 11% EN  YRÐI VSK ENN OFANÁ YRÐI AÐ FÆKKA UNDANÞÁGUM Í VSK VERULEGA MIKIÐ.

 

HVERNIG VINNU VIÐ ÞESSA ÚTTEKT  VAR  HÁTTAÐ

Fyrst og fremst var unnið úr gögnum sem voru fengin frá RSK (Ríkisskattstjóra) árið 2016 (nú heitir þessi stofnun Skatturinn).  Út úr þessum gögnum sem innihéldu allt sem viðkom virðisaukaskattskilum landsmann fyrir árin 2011-2015 (bæði árin meðtalin).  Þarna inn vantaði þann virðisaukaskatt sem var innheimtur hjá Tollstjóra og til þess að fá það út varð að fara inn á heimasíðu Fjársýslu ríkisins og nálgast þar ríkisreikninga viðkomandi ára.  Siðan þurfti að samræma viðkomandi gögn og vinna úr þeim og fá út þær upplýsingar sem nauðsynlegar voru.  Mörg skjöl kom út úr þessari vinnu og væri það til að æra menn að birta það allt en tvö skjöl tel ég nauðsynlegt að fólk fái að sjá og gæti þá mynda sér skoðun á því sem hér hefur verið fjallað um.

 

 

 

 

Mynd 1:  Endurgreiðslur til stóriðjunnar 2011-2015 á þávirði og núvirði.

 

„KLIKKIГ Á MYNDINA TIL AÐ STÆKKA HANA

 

 

Heimildir:

https://www.fjs.is/utgefid-efni/rikisreikningur/  Sótt þann 02.05.2022

Ecxel skrá um allt viðkomandi VSK skilum fyrir árin 2011-2015 fengin frá RSK í júní árið 2018.

Skúli Eggert Þórðarson og Jón Guðmundsson,  Virðisaukaskattur í aldarfjórðung, Tíund (nóvember 2014)

Þjóðskjalasafn Íslands (2001).  Skattamál  Fjármálaráðuneytið 1969-1980.  ÞT/12.  Skýrsla til Fjármálaráðherra 1971.  Greinargerð um virðisaukaskatt 1975.  Fleyri skýrslur,   Askja 1

Athugasemdir

[Magnús Sigurðsson, 27.3.2023 kl. 17:35]

Flottur pistill og samantekt Jóhann,-þetta er eitthvað sem ætti að vera í umræðunni ef stjórnmálamenn hefðu einhvern áhuga á velferð fólks og sjálfstæði landsins.

[Jóhann Elíasson, 27.3.2023 kl. 19:44]

Þakka þér góð orð í minn garð Magnús.  Ég var búinn að hugsa mér að senda þetta á meðlimi Efnahags- og Viðskiptanefndar og Fjárlaganefndar en í ljósi dræmra undirtekta þingmanna, síðast þegar ég sendi svipaðar tillögur til þeirra, ákvað ég að sleppa því.....